การตรวจหาเชื้อ GBS ภัยเงียบของแม่ตั้งครรภ์

Group B Streptococcus (GBS) คือ เชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่งชื่อ Streptococcus agalactiae ที่อยู่ภายในลำไส้ ช่องคลอด หรือทวารหนักของคนปกติ ส่วนใหญ่แล้วจะไม่ก่อให้เกิดอันตรายใด ๆ สำหรับผู้ที่ร่างกายแข็งแรง อย่างไรก็ตามเชื้อ GBS กลับเป็นภัยเงียบที่มีความสำคัญ โดยเฉพาะสตรีที่กำลังตั้งครรภ์ เนื่องจากคุณแม่สามารถส่งผ่านเชื้อ GBS ไปยังลูกได้ ทั้งในขณะที่ตั้งครรภ์ หรือระหว่างการคลอด ซึ่งหากไม่ได้รับการวินิจฉัยหรือรักษาที่ทันท่วงทีอาจส่งผลให้ทารกทุพพลภาพ หรือถึงขั้นเสียชีวิต เนื่องจากการติดเชื้อ GBS ที่ได้รับมาจากมารดาความเสี่ยงของการติดเชื้อสูงแค่ไหน

1 ใน 4 ของหญิงที่มีสุขภาพดีจะมีเชื้อ GBS อยู่ภายในร่างกาย คุณแม่ที่มีเชื้อ GBS และได้รับยาปฏิชีวนะในระหว่างการคลอด จะมีโอกาสเพียง 1 ใน 4,000 ที่ลูกจะติดเชื้อ ส่วนคุณแม่ที่มีเชื้อแต่ไม่ได้รับการรักษา จะทำให้ทารกมีโอกาสติดเชื้อสูงกว่ามากถึง 1 ใน 200 ในขณะที่ทารกคลอดผ่านคลองช่องคลอดของคุณแม่

สัญญาณและอาการจากการติดเชื้อ GBS
คุณแม่ตั้งครรภ์มักไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ เลย ส่วนอาการของทารกสามารถแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบดังนี้

1. อาการเริ่มแรก: สัญญาณและอาการเริ่มแรกในทารก มักเกิดขึ้นภายใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด ซึ่งอาจรวมถึงอาการต่างๆ ดังต่อไปนี้

  • มีไข้
  • กินนมได้ยาก
  • ง่วงซึม
  • ติดเชื้อแบคทีเรียในร่างกาย (การติดเชื้อในกระแสเลือด)
  • ปอดบวม (การติดเชื้อในปอด)
  • เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (การติดเชื้อของของเหลวและเยื่อบุรอบสมอง)
  • มีปัญหาเกี่ยวกับทางเดินอาหารและไต
  • การเต้นของหัวใจและความดันโลหิตไม่เสถียร

2. อาการช่วงหลัง: อาการของโรคจะพัฒนาภายใน 1 สัปดาห์ ไปจนถึง 2 – 3 เดือนหลังคลอด ภายในเดือนแรก สัญญาณและอาการของโรคอาจรวมถึงอาการต่างๆ ดังต่อไปนี้

  • หายใจลำบาก
  • มีไข้
  • กินนมได้ยาก
  • ง่วงซึม
  • หงุดหงิดง่าย
  • ติดเชื้อแบคทีเรียในร่างกาย (การติดเชื้อในกระแสเลือด)
  • ปอดบวม (การติดเชื้อในปอด)
  • เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (การติดเชื้อของของเหลวและเยื่อบุรอบสมอง)

อันตรายจากการติดเชื้อ GBS
นักวิจัยจากสถาบัน London School of Hygiene and Tropical Medicine ในกรุงลอนดอนกล่าวว่า จากทารกที่เกิดมาโดยมีมารดาที่ติดเชื้อ GBS จำนวนกว่า 410,000 ราย จะมีทารกที่เสียชีวิตจากการติดเชื้่ออย่างน้อย 147,000 รายต่อปีทั่วโลก

การป้องกัน
แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะในระหว่างการคลอดกับคุณแม่ที่ได้รับกาตรวจพบเชื้อ GBS ถึงแม้ว่าไม่ใช่ทารกทุกคนที่เกิดมากับคุณแม่ที่มีเชื้อ GBS จะติดเชื้อ แต่การให้ยาปฏิชีวนะจะช่วยลดโอกาสที่ลูกจะติดเชื้อ GBS ตั้งแต่เริ่มแรกได้ ในประเทศไทยจะให้ยาป้องกันเฉพาะคุณแม่ที่มีความเสี่ยงเท่านั้น ส่วนในรายที่ตรวจพบเชื้อแต่ไม่มีความเสี่ยงก็อาจจะไม่พิจารณาการให้ยา

หากคุณแม่สังเกตพบอาการใดๆ จากลูก ควรปรึกษาแพทย์หรือโรงพยาบาลโดยทันที โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าหากคุณแม่ไม่ได้รับการตรวจ หรือการรักษาเชื้อ GBS ระหว่างการคลอดบุตร

ขอบคุณข้อมูลจาก พญ.วรรวดี ทรัพย์มี ปัญญากาศ และรศ.นพ.รสิก รังสิปราการ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์